Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców

44 polskie miasta we współpracy z Ministerstwem Środowiska biorą udział w projekcie, którego celem jest przystosowanie miast do obserwowanych i prognozowanych zmian klimatu.

Dowiedz się więcej o projekcie

Złagodzić upał w mieście

W Polsce żar lejej się z nieba. Noce tropikalne, kiedyś rzadkość w naszym kraju, nie pozwalają wypocząć. W miastach upalna aura jest szczególnie dokuczliwa poprzez występowanie zjawiska miejskiej wyspy ciepła. Samorzady 44 miast wspólnie z Ministerstwem Środowiska planują działania adaptacyjne, których wprowadzenie złagodzi skutki upału.

city 691279 1920 892x356 - Złagodzić upał w mieście

Jest gorąco! Temperatura w dzień sięga 30 st. Celsjusza w cieniu. Noce również są coraz bardziej upalne dzięki napływowi bardzo ciepłego i mocno wygrzanego powietrza zwrotnikowego. IMGW informuje, że w Polsce mamy ostatnio do czynienia z tzw. nocami tropikalnymi, które kiedyś były u nas rzadkością. Tropikalna noc to taka, podczas której temperatura minimalna utrzymuje się powyżej 20 st. Celsjusza.

Jesteśmy coraz bardziej zmęczeni upałami. Pogotowie ratunkowe częściej wyjeżdża do osób, które zasłabły z powodu przegrzania lub odwodnienia i niedoboru mikroelementów. Ratownicy najczęściej są wzywani do osób starszych i małych dzieci, a także osób obciążonych przewlekłymi schorzeniami. Lekarze informują o skutkach przegrzania i udarze cieplnym oraz zalecają dostosowanie aktywności fizycznej do warunków pogodowych.

Analiza scenariuszy klimatycznych wskazuje, że w nadchodzącej dekadzie fale upałów będą nie tylko częstsze, ale i dłuższe – informuje dr Janina Fudała z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. – Globalne zmiany temperatury spowodują zwiększenie częstotliwości występowania i wydłużanie się okresów bezopadowych.

Zadaniem naukowców ze Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej (EC JRC), jeśli nie zostaną podjęte działania mające na celu ochronę ludności to do roku 2100 zmiany klimatu będą w 90 proc. odpowiadały za największe zmiany w europejskiej populacji. Kolejne czynniki takie jak wzrost liczby ludności, migracje czy urbanizacja to pozostałe 10 proc.

Miasto jak grzejnik

Im większe jest miasto, tym większy ma wpływ na zachodzące w jego wnętrzu zjawiska atmosferyczne. Wśród zagrożeń typowo miejskich, które wzmacniają niekorzystane skutki zmian klimatu są Miejska Wyspa Ciepła i przegrzanie miasta.

Dzieje się tak, bo gęsta zabudowa śródmiejska i jej skład materiałowy, asfaltowe i betonowe drogi, place, parkingi kumulują ciepło – mówi dr Justyna Gorgoń z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. –Następnie oddają je do atmosfery, podnosząc i tak już wysoką temperaturę powietrza. Dlatego temperatura w centrum miasta jest o kilka stopni wyższa od temperatury na peryferiach, gdzie zabudowa jest bardziej rozproszona i jest więcej terenów zielonych.

Dodatkowym czynnikiem wzmacniającym niekorzystne skutki wysokich temperatur jest ograniczone przewietrzanie miasta. W nocy na terenach zabudowanych, na których utrudniona jest wymiana powietrza, nie ma możliwości wystarczającego ochłodzenia. Szczególnie odczuwamy to w okresach, gdy nawet nocą temperatura nie spada poniżej 20 st. Celsjusza. Noce tropikalne, gdy temperatura powietrza utrzymuje się w granicach 20-25 st. wpływają negatywnie na jakość snu i wypoczynku. To dlatego upał w miastach jest tak męczący.

W wielu miastach mieszkańcy korzystają z kurtyn wodnych i zamgławiaczy, czyli kolumn rozpylających wodną mgiełkę. Pomagają one zmęczonym przechodniom w schłodzeniu, a małym dzieciom sprawiają dodatkowo dużo frajdy. Wodne place zabaw, których w ostatnich latach przybyło w miastach, są idealnym miejscem do zabawy dla najmłodszych. Cienia szukamy w parkach i na skwerach gdzie nie tylko jest przyjemniej, ale i znacznie chłodniej.

Jak złagodzić upał w mieście?

W Miejskich Planach Adaptacji do zmian klimatu, które obecnie w ramach projektu Ministerstwa Środowiska, są przygotowywane w 44 miastach, działaniom adaptacyjnym łagodzącym wpływ wysokich temperatur poświęcono sporo miejsca.

I znowu okazuje się, że w przyroda jest naszym największym sojusznikiem, gdy myślimy o przystosowaniu miasta do upałów. Zieleń, a szerzej tereny biologicznie czynne – lasy, parki, murawy, trawniki, łąki, ogrody, ścieżki ziemne, odkryty grunt itp., odgrywają ważną rolę w kształtowaniu klimatu miasta.

Działania planowane przez samorządy będą polegać przede wszystkim na zwiększaniu powierzchni zieleni w mieście, a szczególnie na terenach silnie zabudowanych. Planowane są nowe tereny zielone, a także odnowa i modernizacja już istniejących.

Wprowadzenie rozwiązań błękitno-zielonej infrastruktury, czyli rozwiązań łączących zieleń oraz wodę służy również poprawie zdolności ochładzanie się miasta – mówi dr Justyna Gorgoń, z IETU. – Wśród działań organizacyjnych znalazło się przygotowanie specjalnych wytycznych dla inwestorów, dotyczących zagospodarowania terenu, których wprowadzenie spowoduje ograniczenie powierzchni o utwardzonej, praktycznie nieprzepuszczalnej nawierzchni.

Oczywiście samorządy planują również zwiększenie liczby miejsc, w których będą uruchamiane kurtyny wodne i zamgławiacze. W wielu miastach pomyślano o zdrojach ulicznych z wodą do picia. Uwzględniono także instalowanie poidełek dla ptaków. Planowana jest również budowa wodnych placów zabaw, a w niektórych miastach myśli się o tym, że aby były dostępne w każdej dzielnicy.

powrót do aktualności