Enklawy zieleni wpływają znacząco na nasze codzienne życie. Badania potwierdzają, że jeżeli w przestrzeni pojawia się roślinność jesteśmy w lepszym nastroju i czujemy się zdrowsi. Stopniowo mieszkańcy coraz aktywniej starają się zazieleniać miasta. Wrocławska Fundacja EkoRozwoju sprawdziła, czy budżet obywatelski ma potencjał na zazielenianie miast.

Coraz więcej obywateli próbuje zazieleniać swoje miasta wykorzystując mechanizm budżetu obywatelskiego (partycypacyjnego), który w ostatnich latach wprowadziły wszystkie miasta wojewódzkie i będące siedzibami Urzędów Marszałkowskich (Zielona Góra, Toruń) i wiele innych.
Fundacja EkoRozwoju przeanalizowała regulaminy budżetów partycypacyjnych miast wojewódzkich właśnie pod kątem możliwości i szans realizowania zielonych projektów, ale także usprawnienia tego procesu dla mieszkańców.
Z badań wynika, że w pierwszych edycjach budżetów zwyciężały głównie projekty związane z brakami infrastrukturalnymi: chodniki, boiska, place zabaw. Obecnie w największych miastach do realizacji przechodzi coraz więcej zadań związanych z zielenią i sadzeniem drzew.
Przykładowo w Warszawie w zeszłorocznej edycji wybrano do realizacji aż 48 zielonych projektów, głównie związanych z nasadzeniami drzew. Lublin jako pierwszy wprowadził Zielony Budżet Obywatelski, z odrębną pulą pieniędzy. W jego ramach realizowane będą 24 projekty, w tym 18 „zadrzewieniowych”. Co warte podkreślenia, w Lublinie w latach 2011-2014 wydano 409 000 zł na nasadzenia drzew i krzewów, a w 2017 r. w Zielonym Budżecie Obywatelskim przeznaczono na ten cel czterokrotnie więcej, bo ok. 1,8 mln zł.
W Krakowie natomiast projekty zielone zdominowały budżet, absorbując blisko ⅓ środków. Potencjał budżetów obywatelskich jako narzędzia do zazieleniania polskich miast jest więc naprawdę duży.
We Wrocławiu projekty zielone również cieszą się dużą popularnością – w 2016 roku niekwestionowanym zwycięzcą był ogólnomiejski projekt Drzewa dla Wrocławia. Obejmuje nasadzenia w wielu częściach miasta: wzdłuż ulic, na nieużytkach, na podwórkach, w miejscach wyciętych lub powalonych drzew. W 2017 roku do realizacji przeszła Zieleń dla Wrocławia, a także wiele rejonowych projektów zielonych. Ponadto, Biuro Partycypacji Społecznej ogłosiło pilotażowy Zielony Budżet Obywatelski, na który jest dodatkowo 2,5 mln zł (głosowanie internetowe od 6 grudnia 2017).

Raport ujawnia także wiele przeszkód, które napotykają mieszkańcy w regulaminach budżetów obywatelskich m.in.:

• ograniczona liczba projektów, jakie w ogóle można złożyć (np. Bydgoszcz – do 3, Poznań – 1),
• zbyt krótki okres na składanie projektów (poniżej miesiąca, np. Bydgoszcz, Rzeszów),
• nie dopuszcza się etapowania projektów (wyjątek: Wrocław),
• konieczność dostarczenia listy poparcia dla projektu (często osób zameldowanych w danej części miasta; wyjątek: Wrocław),
• brak dyskusji na temat weryfikacji projektów (w większości miast można się odwołać od jej wyników w ciągu kilku dni, rozpatrzenie odwołania jest ostateczne; inne rozwiązanie we Wrocławiu: po pierwszej weryfikacji formalnej i merytorycznej jest okres spotkań z urzędnikami, składanie formularzy poprawkowych i ponowna weryfikacja),
• wykluczone jest głosowanie na projekty lokalne spoza własnej dzielnicy czy osiedla (np. Katowice, Kraków, Warszawa),
• brak kategorii projektów ogólnomiejskich (Warszawa i miasta, w których nie ma w ogóle podziału projektów ze względu na zasięg terytorialny: Kielce, Lublin, Opole),
• ograniczona liczba możliwych do oddania głosów (nawet do 1! -> Bydgoszcz),
• zbyt krótki czas głosowania (nawet poniżej 10 dni, np. Wrocław w 2016, Katowice).

W raporcie znaleźć można propozycje usprawnień dla wnioskodawców:

• zniesienie obowiązku sporządzania list poparcia,
• pozwolenie na głosowanie na projekty lokalne w całym mieście, a nie tylko w miejscu zamieszkania,
• publikacja co roku zweryfikowanych cenników różnych elementów (najlepiej na infografikach),
• kategoryzacja projektów, w tym rozróżnienie osobno kategorii projektów zielonych/przyrodniczych i projektów rekreacyjnych (ułatwienie wyszukiwania projektów, a później sporządzanie statystyk),
• udostępnienie infografik dotyczących tego, gdzie i jak można lokalizować elementy infrastruktury w otoczeniu zieleni, a szczególnie drzew,
• odnośniki na stronie dedykowanej BO do map potrzebnych do sprawdzenia: własności gruntu, zapisów planów miejscowych, lokalizacji sieci podziemnych.

Zobacz prezentację „O budżetach obywatelskich jako narzędziu zazieleniania miast Polski” 

Badania przeprowadzono w ramach projektu realizowanego z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.

Źródło: HIPERMIASTO