44 polskie miasta we współpracy z Ministerstwem Środowiska biorą udział w projekcie, którego celem jest przystosowanie miast do obserwowanych i prognozowanych zmian klimatu.
Dowiedz się więcej o projekcieNIK rekomenduje burmistrzom i prezydentom miast wykorzystywanie narzędzia jakim jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w celu ochrony terenów zieleni przed presją zabudowy.
Najwyższ Izba Kotroli opublikowała 23 stycznia br. wyniki przeprowadzonej w Katowicach, Krakowie, Legnicy, Łódzi, Nowym Sączu, Piotrkowie Trybunalskim, Tarnowskich Górach, Warszawie oraz Wrocławiu kontroli skuteczności zarządzania zielenią miejską w aspekcie jakości życia mieszkańców.
Z raportu wynika, że tereny zielone były właściwie utrzymane i zagospodarowane, a samorządy współpracowały z lokalnymi społecznościami i prowadziły działalność edukacyjną w tym zakresie. Przez działania rewitalizacyjne i inwestycyjne poprawiano funkcjonalność i atrakcyjność terenów zieleni dla mieszkańców.
Zastrzeżenia NIK budzi niedostateczne uwzględnianie problematyki ochrony terenów zieleni w procesach planowania przestrzennego. Tereny zieleni znajdujące się na obszarach miast, w tym na gruntach niestanowiących własności gminy, nie były jednak dostatecznie chronione przed presją zabudowy. Dokumenty strategiczne miast zawierały zapisy dotyczące terenów zieleni wraz ze wskazaniem konkretnych działań i terminów ich realizacji. Jednak, w porównaniu do 2014 r., łączna powierzchnia terenów zielonych, którymi zarządzały miasta, nie zwiększyła się (wyjątek stanowiły Piotrków Trybunalski oraz Wrocław).
Wskaźniki dotyczących terenów zieleni nie uległy poprawie
Według studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego udział terenów zieleni i wód w ogólnej powierzchni kontrolowanych miast mieścił się w przedziale od 22,3% (Piotrków Trybunalski) do 51,8% (Katowice).
Mimo, że zwiększała się powierzchnia objęta miejscowymi planami, to aż w sześciu spośród dziewięciu objętych kontrolą miast (Kraków, Legnica, Nowy Sącz, Tarnowskie Góry, Warszawa, Wrocław) odnotowano spadek udziału terenów zieleni i wód w łącznej strukturze powierzchni objętych planami miejscowymi.
Tereny zieleni, którymi zarządzały kontrolowane miasta, stanowiły od 1,8% (Nowy Sącz) do 8,8% (Warszawa) ogólnej powierzchni gminy oraz od 12,8% (Legnica) do 62,3% (Katowice) ogólnej powierzchni nieruchomości należących do gminnego zasobu nieruchomości.
Powierzchnia terenów zieleni przypadająca na jednego mieszkańca w okresie objętym kontrolą w porównaniu do 2014 r. wzrosła tylko w Katowicach, Nowym Sączu i Piotrkowie Trybunalskim, co było spowodowane przede wszystkim zmniejszeniem się liczby mieszkańców. Natomiast spadła w Krakowie, Łodzi oraz Warszawie i pozostała bez zmian w Legnicy, Tarnowskich Górach i Wrocławiu.
W kontrolowanych miastach usunięto łącznie o 17 proc. więcej drzew niż posadzono nowych, przy czym cztery miasta (Katowice, Nowy Sącz, Piotrków Trybunalski, Wrocław) nie posiadały rzetelnych danych w tym zakresie. Zdecydowanie więcej sadzono krzewów.
W okresie objętym kontrolą w pięciu miastach (Katowice, Kraków, Legnica, Łódź, Wrocław) zmniejszyła się liczba pomników przyrody, a w dwóch (Legnica, Łódź) zmniejszyła się powierzchnia użytków ekologicznych.
Utrzymanie, urządzanie i zagospodarowanie terenów zieleni było prawidłowe
Samodzielne jednostki organizacyjne, których zadaniem jest zarządzanie terenami zieleni, zostały powołane w sześciu skontrolowanych miastach (Katowice, Kraków, Łódź, Piotrków Trybunalski, Warszawa, Wrocław). W Krakowie i Warszawie utworzono stanowisko miejskiego architekta krajobrazu, a w Legnicy, Nowym Sącziu i Wrocławiu – ogrodnika miejskiego. W Krakowie w Zarądzie Zieleni Miejskiej utworzono także stanowisko oficera ds. drzew.
Inwentaryzację terenów zieleni dla całego obszaru miasta rozpoczęto tylko w dwóch miastach –
Prace związane z utrzymaniem i pielęgnacją zieleni miasta zlecały podmiotom wyłonionym w przetargach. Jednostki odpowiedzialne za zarządzanie zielenią w Katowicach, Krakowie i Warszawie posiadały także własne ekipy, które zajmowały się bieżącym utrzymaniem terenów zieleni lub pracami interwencyjnymi.
Skontrolowane samorządy realizowały inwestycje mające na celu poprawę estetyki oraz funkcjonalności istniejących terenów zielonych. Nowe zielone przestrzenie powstały w pięciu miastach – Katowicach (7 inwestycji), Krakowie (18), Łodzi (1), Nowym Sączu (1) i Wrocławiu (3). Część z tych projektów sfinansowano w ramach budżetów partycypacyjnych.
W przeliczeniu na jednego mieszkańca (ze wszystkich skontrolowanych miast ogółem) wydatki na tereny zielone w latach 2015-2016 wyniosły średnio 47 zł rocznie, a w przeliczeniu na 1 ha terenów zieleni urządzonej 17,6 tys. zł. Najmniej na utrzymanie i zagospodarowanie terenów zielonych wydano w Tarnowskich Górach, gdzie wydatki te wyniosły 17 zł na osobę i 2,4 tys. zł na 1 ha, a najwięcej w Katowicach, odpowiednio 95 zł na osobę i 30,5 tys. zł na 1 ha.
Rekomendacje NIK
NIK rekomenduje burmistrzom i prezydentom miast wykorzystywanie narzędzia jakim jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w celu ochrony terenów zieleni przed presją zabudowy, a także dobrych praktyk w tym nowoczesnych narzędzi do zarządzania terenami zielonymi, a także do informowania, angażowania i edukowania społeczności lokalnych.
Źródło: Najwyższa Izba Kontroli