44 polskie miasta we współpracy z Ministerstwem Środowiska biorą udział w projekcie, którego celem jest przystosowanie miast do obserwowanych i prognozowanych zmian klimatu.
Dowiedz się więcej o projekcieIdeą projektu „Wczujmy się w klimat!” jest partycypacja. W ramach prac nad opracowaniem miejskich planów adaptacji do zmian klimatu odbyły się 132 warsztaty, w których łącznie udział wzięło ponad 2400 specjalistów z urzędów miast i interesariuszy. W każdym z miast odbyły się trzy warsztaty o charakterze konsultacyjnym.
W pierwszej turze warsztatów uczestniczyli członkowie Zespołów Miejskich oraz przedstawiciele władz miasta i jednostek powiązanych. W drugich i trzecich warsztatach udział wzięli przedstawiciele służb oraz instytucji samorządowych, środowisk naukowych oraz lokalnych organizacji reprezentujących mieszkańców, a także instytucji odpowiedzialnych m.in. za gospodarkę wodną, bezpieczeństwo, komunikację miejską oraz zdrowie.
Warsztaty były niewątpliwie ogromnym wyzwaniem dla Wykonawców projektu nie tylko pod względem logistycznym, ale przede wszystkim merytorycznym, biorąc pod uwagę ogrom wykonanej podczas warsztatów pracy. Były miejscem na otwartą dyskusję, wymianę doświadczeń i poznanie sugestii mieszkańców dotyczących działań zwiększających bezpieczeństwo i komfort życia w mieście w warunkach zmieniającego się klimatu. Stanowiły platformę do uzgodnień pomiędzy Zespołem Miejskim, przedstawicielami interesariuszy oraz Zespołem Ekspertów.
Dzięki udziałowi w warsztatach kluczowych interesariuszy uzyskano aktualne i bardzo istotne informacje na temat specyfiki miast, ich problemów, oczekiwań mieszkańców oraz potrzebnych działań adaptacyjnych.
Poza bezpośrednim wpływem na finalną zawartość Miejskiego Planu Adaptacji, warsztaty umożliwiły prezentację wyników prowadzonych przez ekspertów analiz oraz przyczyniły się do budowania zaufania do działań podejmowanych w ramach Projektu.
Pierwsze warsztaty
Warsztaty trwały od kwietnia do czerwca 2017 r. i w każdym mieście uczestniczyli w nich członkowie Zespołu Miejskiego, przedstawiciele władz miasta oraz jednostek powiązanych. Przedmiotem warsztatów była prezentacja i dyskusja wyników oceny wrażliwości miast na zmieniające się czynniki klimatyczne, wybór czterech najbardziej wrażliwych na zmiany klimatu sektorów lub obszarów oraz wstępne określenie potencjału adaptacyjnego miasta. Eksperci oceniali wrażliwość miasta na zjawiska klimatyczne i ich pochodne biorąc pod uwagę możliwość wystąpienia zagrożenia dla zdrowia i życia mieszkańców, zaburzeń w funkcjonowaniu infrastruktury miejskiej i zakłóceń w dostępie do usług, a także strat finansowych.
Dla większości miast zagrożeniem są wysokie temperatury oraz fale upałów (dni z temperaturą powyżej 30°C), intensywne opady deszczu, podtopienia, powodzie rzeczne oraz smog zimowy i letni.
Na tej podstawie w trakcie warsztatów wspólnie z pracownikami samorządowymi wybrali cztery najbardziej wrażliwe sektory.
W większości miast za sektory o największej wrażliwości uznano: gospodarkę wodną (41 miast), zdrowie publiczne (44 miasta), transport (36 miast), gospodarkę przestrzenną (15 miast) oraz energetykę (14 miast).
Uczestnicy warsztatów dokonali także wstępnej oceny potencjału adaptacyjnego miasta. Zgodnie z przyjętą metodyką uznano, że bezpośredni wpływ na ocenę potencjału adaptacyjnego miasta mają oceny: możliwości finansowych, kapitału społecznego, przygotowania służb miejskich, jakości funkcjonujących mechanizmów informowania i ostrzegania społeczności miasta o zagrożeniach środowiskowych, jakości sieci oraz wyposażenia instytucji i placówek miejskich w sektorze służby zdrowia i edukacji, jakości organizacji współpracy z gminami sąsiednimi w zakresie zarządzania kryzysowego, a także ochrony terenów przyrodniczo cennych i kształtowania miejskich terenów zieleni urządzonej oraz jakości istniejącego w mieście zaplecza innowacyjnego.
Na ekstremalne zjawiska klimatyczne trudno się przygotować, ale możliwe jest wykształcenie zdolności do skutecznego reagowania na trudne do przewidzenia sytuacje. Dotyczy to zarówno ludzi, jak i struktur organizacyjnych np. jednostek terytorialnych – podkreśla dr Justyna Gorgoń z Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych. – Potencjał adaptacyjny miasta, na który składa się m.in. zdolność służb miejskich do współpracy miedzy sobą, czy umiejętność realizowania projektów miejskich w trybie partycypacyjnym udziałem szerokiego grona partnerów, jest czynnikiem, który możemy kształtować i wzmacniać, tym samym możemy podnosimy odporność miasta na zagrożenia klimatyczne i ich często dramatyczne skutki.
Podczas pierwszych warsztatów dla każdego miasta uzgodniono również wizję oraz cel nadrzędny działań adaptacyjnych.
Drugie warsztaty
Praca nad miejskimi planami adaptacji do zmian klimatu bazuje na współpracy ekspertów z przedstawicielami urzędów oraz konsultowaniu wyników ich pracy na warsztatach roboczych z przedstawicielami społeczności lokalnych. Drugi cykl warsztatów rozpoczął się we wrześniu 2017 r. i trwał do połowy stycznia 2018 r. W trakcie warsztatów dyskutowano o tym: Jakie komponenty miast będą w najbliższej przyszłości najbardziej odczuwać ekstremalne zjawiska pogodowe i jakie będą ich skutki? Które z nich najszybciej wymagają podjęcia działań adaptacyjnych?
Na warsztatach eksperci pracowali wspólnie z członkami Zespołów Miejskich oraz przedstawicielami lokalnych instytucji, organizacji społecznych, środowiska naukowego i przedsiębiorców. Wspólnie weryfikowali przygotowaną przez ekspertów ocenę potencjalnych konsekwencji zagrożeń klimatycznych oraz związane z nimi ryzyko. W ocenie ryzyka eksperci uwzględniali: uszkodzenia infrastruktury, straty finansowe i koszty działań naprawczych, konieczność odtworzenia zasobów środowiskowych, a przede wszystkim niekorzystny wpływ warunków klimatycznych na bezpieczeństwo i zdrowie ludzi. Na tej podstawie w najbardziej wrażliwych sektorach każdego miasta wskazano te komponenty, w których działania adaptacyjne muszą zostać podjęte jak najszybciej.
Należy podkreślić ogromne zaangażowanie Zespołów Miejskich, czyli tych wszystkich pracowników urzędów miast, którzy współpracują z ekspertami realizującymi projekt. Niezwykle cenna i owocna jest również współpraca z przedstawicielami lokalnych instytucji, organizacji, jednostek naukowych i społeczności.
Trzecie warsztaty
Na tych warsztatach, eksperci wspólnie ze specjalistami z urzędów miejskich przygotowali propozycje działań adaptacyjnych, które mają pomóc w ograniczeniu negatywnych skutków m.in. takich zagrożeń jak: intensywne opady deszczu, burze i wiatry, powodzie (miejskie i od strony rzek), wysokie temperatury, fale upałów oraz zanieczyszczenie powietrza. Są to zagrożenia, które najbardziej wpływają na infrastrukturę miast i ich mieszkańców. Działania adaptacyjne, techniczne, organizacyjne, informacyjno-edukacyjne, będą służyły przystosowaniu miast do zmieniających się warunków klimatycznych i obserwowanego nasilenia występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych.
Wybór działań służących przystosowaniu miasta do zmieniających się warunków klimatycznych stanowi kluczowy etap prac nad planu adaptacji. Punktem wyjścia do tworzenia zestawu proponowanych działań adaptacyjnych była analiza dokumentów miejskich (plany, strategie, budżet, prognozy finansowe) pod kątem realizowanych obecnie i planowanych na najbliższe lata działań wpisujących się w cele szczegółowe planu adaptacji dla miasta.
Z propozycji działań adaptacyjnych utworzono zestawy tzw. opcje adaptacji.
W wyniku prac warsztatowych, w każdym mieście przygotowano trzy zestawy propozycji działań technicznych, organizacyjnych i edukacyjno-promocyjnych czyli trzy opcje adaptacji – informuje Barbara Rajkowska, kierownik Projektu MPA. – Działania były wybierane ze specjalnego katalogu, uzupełnionego o działania wynikające z identyfikacji zagrożeń specyficznych dla danego miasta. Dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia zaproponowano trzy opcje adaptacji, które następnie poddano analizie wielokryterialnej.
Propozycje opcji działań adaptacyjnych jakie powstały w poszczególnych miastach były indywidualnie dobrane do danego miasta. Każda opcja adaptacji stanowi pakiet działań możliwych do wdrożenia z punktu widzenia organizacyjnego i finansowego miasta. Warto podkreślić, że w miastach realizowanych jest już wiele przedsięwzięć, które mają na celu zarówno łagodzenie zmian klimatu, jak i adaptację, a ich wspólnym mianownikiem jest szeroko rozumiana poprawa jakości życia w mieście.
Uczestnicy warsztatów, dokonali weryfikacji propozycji list działań adaptacyjnych. Opcje adaptacji uzgodnione na warsztatach są poddawane analizie wielokryterialnej. Wybrane najbardziej efektywne działania zostaną wpisane do dokumentów strategicznych – Planów Adaptacji do zmian klimatu.
Jesteśmy wdzięczni wszystkim uczestnikom warsztatów za współpracę i zaangażowanie – mówi Barbara Rajkowska. – W imieniu ekspertów chcę podziękować za życzliwość, otwartość i cenne uwagi, które pomagają nam lepiej przygotować miejskie plany adaptacji do zmian klimatu.
Infografika podsumowująca warsztaty
